پایش اکولوژیکی و بررسی تغییرات مکانی- زمانی پوشش اراضی با تأکید بر مقدار مصرف آب بخش کشاورزی در محدودة زاینده‌رود

فعالیت­های انسانی در سال­های اخیر به تغییر کاربری و پوشش زمین و به‌تبع آن تغییر ساختار و عملکرد اکوسیستم‌ها منجر شده است. آشکارسازی تغییرات زمانی و مکانی کاربری‌ها برای درک روابط و تعاملات بین انسان و منابع طبیعی و همچنین اتخاذ تصمیمات مناسب حائز اهمیت است و با توجه اینکه تغییرات به‌وجود‌آمده در کاربری و پوشش اراضی در سطوح وسیع و گسترده صورت می­گیرد، فناوری سنجش از دور ابزاری مناسب برای ارزیابی این تغییرات است. هدف مطالعۀ حاضر بررسی روند تغییرات کاربری و پوشش اراضی اطراف رودخانۀ زاینده‌رود و نیاز آبی کاربری کشاورزی با استفاده از سنجش از دور و GIS است. برای این منظور از تصاویر سنجندۀ OLI سال 1392 و ETM+ سال 1382 پس از اعمال تصحیحات و پیش‌پردازش‌های مورد نیاز، نقشه‌های کاربری و پوشش اراضی با طبقه‌بندی هیبرید، براساس پردازش رقومی حداکثر احتمال در 10 کلاس کاربری تهیه شدند. از روش مقایسه پس از طبقه‌بندی برای پایش تغییرات در این بازۀ ده‌ساله استفاده شد. نتایج نشان داد که بیش از 40 درصد رودخانۀ زاینده‌رود و تالاب گاوخونی در این مدت خشک شده و ساختار و پایداری فیزیکی- اجتماعی و اکولوژیکی این منطقه دچار آسیب جدی شده است. توسعۀ 2/19 درصدی اراضی کشاورزی در بخش غربی منطقة تحقیق مشاهده شد، به‌گونه­ای که مقدار آب مصرفی در بخش غربی در سال‌های 1382 و 1392 به‌ترتیب 59/52 و 22/60 درصد بود و پس از آن بخش مرکزی جای داشت و کمترین مصرف آب برای کشت آبی در بخش شرقی محاسبه شد. شوره‌زارها در این مدت بیش از 90 درصد توسعه یافته‌اند و توسعۀ شهری بین سال­های 1382 تا 1392 با مساحتی در حدود 552 هکتار در هر سال رخ داده است.